సమాన హక్కులా, సమాన అవకాశాలా,సమాన బాధ్యతా,సమాన గౌరవమా లేక సమాన అధికారమా…?

ప్రజాస్వామ్యం లో అనేక సమూహాలు (కులాలు, స్త్రీలు,పురుషులు, మతాలు, ప్రాంతాలు) సమానత్వాన్ని డిమాండ్ చేస్తుంటాయి. ఉద్యమాలు చేస్తాయి.

ప్రజాస్వామ్యం,కాపిటలిజం:
ప్రజాస్వామ్యమంటేనే నంబర్ గేం.ఎందుకూ పనికి రాని మూర్ఖుడు వేసే వోటు కీ, సామాజిక నిపుణుడు వేసే వోటుకీ ఒకటే విలువ.(సామాజిక నిపుణుడు సమాజం లోని అందరి  మంచి గురించీ సానుభూతిగా ఆలోచిస్తాడని గారంటీ లేదు. అలాంటప్పుడు అతని ఓటుకు ఎక్కువ విలువ ఉండాల్సిన అవసరం లేదు). కాబట్టీ, ఈ గందరగోళం లో సంఖ్యాబలం లేని అనేక సమూహాలు నిర్లక్ష్యానికి గురవుతాయి. అన్యాయానికి గురవుతాయి. “పదుగురాడు మాట పాటియై ధరజెల్లు”, అన్నట్లు మంద బలం ఎక్కువ గా ఉన్న సమూహాలు వాటి అన్యాయమైన డిమాండ్లని సాధించుకొంటాయి.ఎవరి స్వార్ధం వారుచూసుకోవటం, పక్క సమూహం బాధ ను పట్టించుకోక పోవటం మానవ స్వభావం అనుకొంటా. అయితే అవి సాధించుకొన్నవి చాలా సార్లు privileges మాత్రమే. తమ సంఖ్యా బలాన్ని advantage గా తీసుకొని అన్యాయమైన డిమాండ్లను ముందుకు తెచ్చి, ఇతర నోరులేని (సంఖ్య లేని) వర్గాలకి అన్యాయం చేసేలా, కొన్ని చట్టాలని తెస్తాయి.ప్రజాస్వామ్యం లో డబ్బున్నోడు ప్రచారం చేసుకొని జనాలకి బ్రెయిన్ వాష్ చేసి,విద్వేషాలు రగిల్చి (remember Trump and Brexit?) ఓట్లు వేయించుకొని అధికారాన్ని కొల్ల గొడతాడు. (అది కుదరక పోతే, డబ్బూ పదవీ ఎర చూపి ప్రజా ప్రతినిధులనబడే సామాగ్రిని కొంటాడు). లోపల్లోపల పచ్చి శాడిస్ట్ అయినవాడు కూడా పైకి జెంటిల్మేన్ లా ఫోజు కొట్టి, ప్రచారం చేసుకొని అందలాలు ఎక్కుతాడు.(నిజాయితీ,సానుభూతి, ప్రేమ అనేవి ఈ వ్యవస్థ లో ఎక్కడైనా కనపడతాయా, ఒక్క స్వలాభం లోతప్ప? )సంఖ్యాబలమున్న గుంపులు, ఐడెంటిటీ ఆధారం గా చిన్న చిన్న నాయకులను demi Gods గా తయారు చేస్తాయి. వారికి లేని దైవత్వాన్నీ, గొప్పదనాన్నీ ఆపాదిస్తాయి. ఈ demi Gods ని ఎవరైనా విమర్శించారా వారికి మూడినట్లే!  ఇక దీనికి కాపిటలిజం(కంజ్యూమరిజం) కూడా తోడయితే అగ్గికి ఆజ్యం పోసినట్లే. అమ్ముడుపోతే షిట్ నైనా మార్కెట్లో పెడతారు. యాడ్స్ (అబధ్ధాల తో)తో ఊదర కొట్టి హానిచేసే వస్తువులను కూడా జనాల చేత కొనిపించి డబ్బులు చేసుకొంటారు. ఉదా: మన తెలుగు సినిమాలు. జనాలు ఎక్కువ మంది కొనని ఎంత గొప్ప వస్తువైనా, స్కిల్ అయినా మూలపడి క్షీణించిపోతుంది. ఈ గభ్భు మొదట గొర్రె జనాల(ఓటు ని నోటు కో మందుకో అమ్ముకొనే వెధవలు)తో మొదలయి చివరికి ఉన్నత విద్యా స్థానాలను కూడా కబళిస్తుంది.

కాబట్టీ, అమెరికోడు చెబుతున్నట్లు ప్రజాస్వామ్యం అనుకొన్నంత గొప్పదేమీ కాదు. న్యాయ వ్యవస్థలూ, రాజ్యాంగాలూ పాత అన్యాయాలని సరిదిద్దే పేరు తో, కొత్త కొత్త అన్యాయలని పుట్టిస్తూ, సమర్ధిస్తూ పోతాయి. ఎవరైనా ఈ వ్యవస్థలని నిందిస్తే వాడికి కంటెంప్ట్ కింద శిక్షలు వేస్తూ ఉంటాయి. సమాజం దృక్పధం ఎంత ఇరుకైతే, ఈ వ్యవస్థ ల పనితీరు అంత అధ్వాన్నం గా ఉంటుంది. మన ఇండియా లాంటి షట్-అప్ సమాజాల లో కొన్నాళ్ళకి నోరు తెరవాలంటే నాలుగు సార్లు ఆలోచించాల్సిన పరిస్థితి ని ఈ చట్టాలూ, బండ గుంపుస్వామ్యాలూ, కోర్టులూ, రాజ్యాంగాలూ కల్పిస్తాయి (ఒక్కోసారి, అవినీతీ, దోపిడీ, రాజకీయాలు, ఖర్చులూ, కోర్ట్లూ, తెలివి తక్కువ శాసనాలూ, ఫైన్లూ, డబ్బుపెట్టి వ్యవస్థని కొనటాలూ చూసి,  ఈ నాగరిక జనారణ్యం లో కంటే, నిజమైన అడవి లోనే ఎక్కువ స్వేచ్చ ఉందేమో అనిపిస్తుంది. అడవి లోనే, “పడిన కష్టానికి ఫలితం దక్కుతుందేమో!” అనిపిస్తుంది.). డబ్బున్నోడూ, గభ్భు-జనాలూ(సంఖ్యా బలం ఉన్న జనాలు, వారి ప్రతినిధులైన రాజకీయ నాయకులు) మాత్రం ఏమైనా మాట్లాడవచ్చు.వారు మాట్లాడేదే political correctness. అదే… నోరూ వాయా లేని జనాల నోటికి ప్లాస్టర్. ఎవరీ నోరూ వాయా లేని జనాలు? డబ్బులేని  బక్క జీవులూ, అగ్రకుల పేదలూ, ఐకమత్యం లేని మధ్యతరగతి కుటుంబరావులూ, వోటు బాంకుగా తయారవని అన్ని వర్గాలు.

సమానత్వం?:

ఇక సమానత్వం విషయానికి వద్దాం. వారికి కావలసినది సమాన హక్కులా, సమాన అవకాశాలా, సమాన బాధ్యతా,సమాన గౌరవమా లేక సమాన అధికారమా…?

Privileges:

వారికి కావలసినవి ఇవేమీ కావు..సమానత్వం ముసుగు లో..తిని కూర్చొని త్రేంచే privileges కావాలి.

కొన్ని శతాబ్దాల క్రితం స్త్రీ ని ఇంట్లోనుండీ కదలనిచ్చేవారు కాదు. స్త్రీని ఓ సంపద గా చూసే వారు. అప్పటి సమాజం శారీరక శ్రమ మీద ఆధార పడేది. నిరంతరం జాతుల మధ్య యుధ్ధాలు జరిగేవి. ప్రజాస్వామ్యం అనేది అప్పటికి లేదు.విద్యా, సాంకేతికత వృధ్ధి చెందలేదు. స్త్రీలు వాళ్ళ శరీర ధర్మం దృష్ట్యా(menstrual cycle and repeated pregnancies) బలహీనులు.స్త్రీ కి ఇంటి బయట రక్షణ ఉండేది కాదు. ఇంట్లో కూడా పురుషుడు ఉంటేనే రక్షణ .అలాంటి సమాజం లో స్త్రీ కి స్వేచ్చ ఇచ్చినా, వారు తీసుకోక మన మొహాన కొడతారు. ఎందుకంటే అప్పటి పరిస్థితుల దృష్ట్యా స్వేచ్చ అనేది స్త్రీ మనుగడని ప్రమాదం లో పడవేస్తుంది. కొన్ని వేల మంది సైనికులు వెంట ఉండే రుద్రమ, ఝాన్సీ వంటి స్త్రీలు ఎక్కడో అధికారం చెలాయించి ఉండవచ్చు.

కాలం మారింది, స్త్రీ విద్యా, బుధ్ధిని ఉపయోగించే ఉద్యోగాలూ, ప్రజాస్వామ్యం, ఓట్లూ, సంఘ సంస్కరణలూ,control over pregnancies due to contraceptives, వినిమయ వాదం వచ్చాయి.సమాజానికి స్త్రీల contribution పెరిగి తద్వారా వారికి పవర్, పవర్ ద్వారా గౌరవమూ గణనీయం గా పెరిగాయి. ఈ సంధి కాలం లో మగాళ్ళు తమ పాత అలవాటు వదలక, ఆధిపత్యం కోసం గింజుకున్నారు. ఈ కాలం లో మగాళ్ళకి privileges ఉండేవి. అంటే సమాజ పరమైన contribution లో ఏవిధమైన పైచేయి లేకుండా కూడా, హక్కులు ఎంజాయ్ చేశారు.

సమాన హక్కులు:

ఇక ప్రస్తుతానికి వస్తే..సమాన హక్కులు డిమాండ్ చేసే వారి నుండీ, ప్రభుత్వాలు సమాన బాధ్యతలు డిమాండ్ చేయాలి. కానీ చేయవు..హక్కుల ఉద్యమాలు చేసేవారు, జాట్ల ఉద్యమంలో లా, ఎంత విధ్వంసం చేస్తే ప్రభుత్వాలు అంత త్వరగా స్పందిస్తాయి.

సమాన గౌరవం:

ప్రతి మనిషీ కీ ఉండే ప్రతిభా, వ్యక్తిత్వమూ అతని పుట్టుక వలన గానీ పెరిగిన పరిస్థితుల వలన గానీ వస్తాయి. స్థూలం గా చూస్తే ఒక మనిషి  జయాపజయాల క్రెడిట్ అతని జీన్స్ కీ అతను పుట్టి పెరిగిన పరిస్థితులకీ ఇవ్వాల్సి వస్తుంది.( ఇదే  తర్కం జంతువులకీ, చెట్లకీ రాళ్ళ కీ వర్తిస్తుంది. కానీ గౌరవం మనం మనుషులకే ఇస్తాం కాకులకీ, మొక్కలకీ కాదు). ఈ వాదన ప్రకారం ఏ మనిషికీ గౌరవం ఇవ్వాల్సిన పని లేదు.లేక అందరు మనుషులకీ ఒక మినిమం లెవల్ లో గౌరవం ఇవ్వాలి. అతను /ఆమె జూదరి కావచ్చు, టెర్రరిస్టు కావచ్చు. ఎవరైనా ఒక మినిమన్ రెస్పెక్ట్ కి అర్హులు.   అందుకే రోడ్ మీద పోయే తెలియని వారైనా, తెలిసిన నేరస్తుడినైనా మనం “మీరు” అని పిలవటం పధ్ధతి. లేక పోతే అందరినీ నువ్వు అని పిలువవచ్చు. కానీ అప్పుడు పెద్ద మనుషులకు కోపం వస్తుంది. రెస్పెక్ట్ ఇవ్వటానికి ఇంకోకారణం, “నువ్వు గౌరవం ఇవ్వక పోతే నీకు గౌరవం రాదు”.   ఇక మినిమం లెవల్ రెస్పెక్ట్ కంటే ఎక్కువ గౌరవం పొందాలనుకొన్నపుడు, అది నీ ప్రతిభా, మంచితనమూ, లేక అధికారం ద్వారా వస్తుంది.

ఇక సమాన గౌరవం. గౌరవం అనేది రెండు రకాలు గా వస్తుంది. ఒకటి- అధికారం నుండీ, రెండవ రకం గౌరవం..సమానుల మధ్య ఉండే గౌరవం..ఆయా వ్యక్తుల సమూహాల ప్రతిభ నుండీ.
కొందరు వ్యక్తులకు, తక్కువ గౌరవం ఇస్తున్నారంటే, సమాజానికి వారి contribution తక్కువయినా అయి ఉండాలి, వారు contribute చేస్తున్న రంగానికి డిమాండ్ తక్కువయినా అయి ఉండాలి. లేక వారు అధికార నిచ్చెన లో మరీ తక్కువ మెట్టులో అయినా అయి ఉండాలి.

అధికార నిచ్చెన లోని మెట్లనే అథారిటీ (authority in Job profile) అంటారు. ఒక మనిషి తన ప్రతిభ ద్వారా సాధించే ప్రభావాన్ని బట్టి, సంస్థలలో వారికి అథారిటీ ఇస్తారు. దానిని బట్టే వారి జీతాలు ఉంటాయి. వారి కింది ఉద్యోగులను వారు పీకడం/ఉంచటం చేయగలరు. కానీ కింది ఉద్యోగులు వారి వెంట్రుక ను కూడా పీకలేరు. పవర్ అంటే ఈ అసమానత్వమే!సంస్థ లాభాలకు వారి contribution ని బట్టీ,అర్హత (qualification) ని బట్టీ,  వారు చేసే పనికి మార్కెట్లో ఉన్న డిమాండ్ ని బట్టీ కూడా వారికి జీతం ఉంటుంది.

పవర్ అనేక రకాలు గా వస్తుంది. ఇతరులకి సహాయం చేయటం, ఇతరులతో ఇచ్చిపుచ్చుకోవటం, ఇతరులని అణచి వేయటం (యుధ్ధాల ద్వారా లేక భౌతిక అణచివేత, మానసిక అణచి వేత)-> వీటన్నిటి ద్వారా పవర్ వస్తుంది.. ఏదేమైనా, పవర్ (అధికారం) ఉన్నచోట సమానత్వం ఉండదు. అధికారం అనేది కమ్యూనిస్టు సమాజాల లో కూడా తప్పదు.అక్కడ కూడా పై అధికారి కింది అధికారిని అప్ప్రైజ్ చేస్తాడు. కానీ కింది వాడు పై వాడిని అప్ప్రైజ్ చేయడు. అంటే కింది వాడి జుట్టు పై వాడి చేతిలో ఉంటుంది, కానీ పై వాడి జుట్టు కింది వాడి చేతిలో ఉండదు. అంటే, ఎంత కామ్రేడ్ అని పిలుచినా, పై వాడికి కింది వాడి మీద అధికారం ఉంటుంది.  వెయ్యి మంది ఒక్కసారి కలిసి చేస్తేనే అయ్యే ఓ పనికి, ఆ పని చేయమని ఆదేశాలు ఇచ్చే అధికారి కూడా కావాలి. ఆదేశాలు వెళ్ళే దిశ లోనే అధికారం కూడా ప్రయోగింపబడుతుంది ).

ప్రజాస్వామ్యమనేది అధికారాన్ని అంతం చేయదు. అలా అంతం చేయటం ఏ వ్యవస్థ లోనూ సాధ్యం కాదు కూడా.ప్రజాస్వామ్యం అధికార స్థానానికి వ్యక్తులను పంపించే ఓ ప్రక్రియ మాత్రమే. అధికారం తో పాటు వ్యక్తికి అన్ని అవలక్షణాలూ వస్తాయి. అధికారం లో ఉన్నవాడు ఎప్పుడూ రాజే..సమానుడు కాదు. అనేక హామీ లిచ్చి అధికారం లోకి వచ్చిన వాడు, తరువాత అధికారాన్ని తన స్వార్ధం కోసం ఉపయోగిస్తాడు. ప్రజల ఇచ్చ ను అతను ప్రతిఫలిస్తాడు కాబట్టీ, అతని కి ఏ మాత్రం ప్రతిభ లేని అంగమయిన బ్యూరోక్రసీ కూడా అతని ఆజ్ఞ పాటించాల్సి వస్తుంది.

ఎప్పుడన్నా ఒక్క సారి (కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి సీయం గా ఉన్నపుడు తెలంగాణ ఉద్యోగుల్లా ) వ్యవస్థ లోని అందరూ ఒక అయిడియా తో ప్రభావితం అయి, సీఎం, లేక పీఎం మాట వినక పోతే, అతని అధికారం మొత్తం కుప్ప కూలుతుంది. అందుకే “దాని సమయం వచ్చిన అయిడియా” ను ఎవరూ ఆపలేరంటారు. అంటే అయిడియా అనేది దాన్ని అందరూ అంగీకరించినపుడు అంత పవర్ఫుల్ అన్నమాట. ఇక వ్యవస్థ అనేది, గత సమాజ పరిణామం వలనా, పోరాటాల వలనా ఏర్పడుతుంది. ఆ వ్యవస్థ లో పని చేసే ఉద్యోగులకు జీవనోపాధి కలిపిస్తుంది. ఉద్యోగులూ,జనాలూ తమ జీవికకు భంగం రానంత వరకూ, రొటీన్ గా పెద్ద ఆలోచన లేకుండా,ఒక అలవాటుగా, అనుకరణ గా, రివాజు గా వ్యవస్థ స్ట్రక్చర్ ను ఫాలో అయిపోతారు. ఏదైనా ఒక అయిడియా (ఇండియా లో ముఖ్యం: అస్థిత్వపు భావజాలం) వారిని కదిల్చినపుడు మాత్రమే వారు కాడి కింద పడవేస్తారు.

సమాన బాధ్యతలు:

సమాజానికి తమ తమ contribution బట్టే ఆయా సమూహాల హక్కులుంటాయి.(ఒక్కో సమాజం లో ఒక్కో సమూహం ఎక్కువ ప్రభావం కలిగి ఉంటుంది. అంటు వ్యాధులున్న సమాజం లో వైద్యుల ప్రభావం ఎక్కువ, మూఢ నమ్మకాలున్న సమాజం లో మంత్రగాళ్ళ ప్రభావం ఎక్కువ. ఇలా సమాజపు అవసరాలను బట్టి గుంపు ప్రభావమూ, పవరూ ఉంటాయి). హక్కులను బట్టే బాధ్యతలు ఉంటాయి. కానీ ఇప్పటి గుంపులు బాధ్యతలు లేని హక్కులను కోరుకొంటున్నాయి. తమ బాధ్యతల గురించి మాట్లడే సమూహా న్ని ఇంతవరకూ ఇండియా లో నేను చూడలేదు.ఇప్పుడు నగరాలలో అమ్మాయిలూ అబ్బాయిలూ పెళ్ళి కి ముందు కలిసి తిరగటం ఎక్కువయిపోయింది. (కాకతాళీయం గా యూ ట్యూబ్ లో కొన్ని ఫోన్ సంభాషణ లు విన్న తరువాత పరిస్థితి ఇంత ముదిరి పోయిందా అనిపించింది). అబ్బాయి అమ్మాయిని వదిలి పెడితే, అమ్మాయిలు నిర్భయ కేసు పెడుతున్నారు (తప్పుడు కేసు). అదే అమ్మాయి అబ్బాయిని వదిలి పెడితే పట్టించుకొనే నాధుడే లేదు. మరి ఈ చట్టాన్ని తెచ్చిన civil society ఆడ వారి హక్కుల కోసం పోరాడింది. నిజమే. బాగుంది. హక్కు తో పాటు బాధ్యత కూడా ఉంటుంది. మరి చట్టాన్ని దుర్వినియోగం చేయకుండా చూసే బాధ్యత వారిది కదా?  బాధ్యత లేని హక్కులనే privileges అంటారు. వీటి వలన దీర్ఘకాలం లో కొత్త ఆధిపత్య వర్గాలు ఏర్పడతాయి.

వ్యవస్థా, అరాచకత్వం:

గుంపు contribution ను బట్టే వారికి సమాజం లో గౌరవం వస్తుంది. లేక పోతే యుధ్ధం చేసి, ఇతర గుంపులను అణగద్రొక్కి, అధికారం సంపాదించి తద్వారా గౌరవాన్ని ఇతరులనుండీ బలవంతం గా రాబట్టాలి.ఆడవారు సమాజం లోని అన్ని రంగాల లో (సైన్యం మొదలు పెట్టి, ఎయిర్ ఫోర్స్, పోలీస్, ట్రక్ డ్రైవింగ్,స్పోర్ట్స్..)  మగవాళ్ళ తో పోటీ పడి సమానం గా రాణించినపుడు, automatic గా సమాన గౌరవం పొందుతారు.ఆడ వారికి ఇప్పుడున్న de jure power , అప్పుడు de facto power  గా మారుతుంది.  అలా కాదంటే, అప్పటిదాకా వెయిట్ చేయలేమంటే, మగవాళ్ళ తో యుధ్ధం చేయవలసిందే! :-). యుధ్ధం లో రక్షణనిచ్చే వ్యవస్థలేమీ ఉండవు. అరాచకత్వం ఉంటుంది. మగాళ్ళు పెట్టిన వ్యవస్థ ఇచ్చే ప్రత్యేక సదుపాయాలు లేకుండా, వ్యవస్థనే ఓడించటం అంత తేలిక కాదు.స్త్రీలు ఓడిపోతే మళ్ళీ మధ్య యుగాల నాటి పరిస్థితి వస్తుంది. గెలిస్తే స్త్రీస్వామ్యం వస్తుంది….  లేక…. చట్టసభల లో రిజర్వేషన్ల ద్వారా అధికారం సాధించవచ్చు. కానీ రిజర్వేషన్ల కోసం అడుగుతున్నారంటేనే, బాధ్యత లేని privileges కోసం వెంపర్లాడుతున్నట్లు.

Functional equality:

ఆడవాళ్ళు పిల్లలను కనగలరు..పెంచగలరు. మగ వాళ్ళూ ఆ పని చేయలేరు. కానీ మగ వాళ్ళూ అనేక రిస్కీ పనులు చేయగలరు. బండ పనులు చేయగలరు. వ్యవహారాలు నడపగలరు. మగ వారు చేసే పనులను తాము చేయటానికి ప్రయత్నించటం functional equality కోసం ప్రయత్నించటం. కానీ స్త్రీ పురుషుల స్వభావం లో, శారీరకం గా ఉన్న తేడా వలన ఇది సాధ్యం కాదు. సమానత్వం కోసం ఒక స్త్రీ యుధ్ధం లో సైనికుడి గా పోరాడాలని ప్రయత్నించవచ్చు. ఆ సైనికురాలు మన దేశం లో ఉన్నంతవరకూ పరవాలేదు. కానీ ఏ పాకిస్తాన్ కో యుధ్ధానికి వెళ్ళి అక్కడి సైనికులకు చిక్కితే, మానభంగం లాంటివి జరుగవచ్చు. అలా జరుగకుండా ఆపే శక్తి మన సమాజానికి ఉండదు.దుర్ఘటన జరిగిన తరువాత దోషులను శిక్షించలేం. వారు ఇతర దేశం లోని సైనికులవ్వటం వలన.కాబట్టీ కొన్ని రంగాలలో ఆడా మగా మధ్య functional equality సాధ్యం కాదు.

సమాన అవకాశాలు:

రిజర్వేషన్లు కులాల మధ్యే కాకుండా, కుటుంబాల్లో కూడా చిచ్చు పెడుతోంది. నాకు తెలిసిన ఓ ఫ్రెండ్ కి ఇద్దరు కవల పిల్లలు. ఒక అమ్మాయి… ఒక అబ్బాయి. ఇద్దరూ పట్టణ మధ్యతరగతి పిల్లలు. ఎవరిమీదా చదువుకోకుండా కుటుంబ పరమైన  వివక్ష లేదు. కానీ మెడికల్ ఎంట్రన్స్ లో అమ్మాయి కంటే మూడు రెట్లు మంచి రాంకు వచ్చిన అబ్బయికి సీట్ రాలేదు. అమ్మాయికి వచ్చింది.అబ్బాయి డిప్రెషన్ లోకి వెళ్ళాడు.  అబ్బాయిని పట్టించుకొనే వారెవరు?ఎలాంటి కోటానైన, ఆయా వర్గాల్లోని క్రీమీ లేయర్ వాళ్ళు ఆరగించి, ఆయా వర్గాల్లోని దిగువ తరగతి వారిని ఇతర కులాలపైకీ, వర్గాల పైకీ రెచ్చగొడుతున్నారు.

మానవ స్వభావం..తనకి వచ్చిన ఏ సదుపాయాన్నీ వదులుకోదు..ఇతరులకి దాని వలన ఎంత నష్టమైనా..తన సమూహాన్ని సమర్ధిస్తూనే ఉంటుంది.నాకు ఇవాళ ప్రభుత్వం ఏదో ఒక దిక్కుమాలిన కోటా ఇచ్చినా,నాకు ఆ అర్హత లేకపోయినా,  నేను కూడా కోటాని స్వచ్చందం గా వదులుకోను…మన స్వభావమే అంత!

రిజర్వేషన్లు…ఒక క్రికెట్ పోటీ పెట్టి దానిలో ఓ కులం బాట్స్ మన్ 5 మీటర్లు కొడితే సిక్స్, ఇంకో కులం వాడు 10 మీటర్లు కొడితే సిక్స్, వేరే కులం వాడు బౌండరీ దాటిస్తేనే సిక్స్ అంటే ఎలా ఉంటుంది? ఆ మాత్రం దానికి మాచ్ ఎందుకు? సమాన అవకాశాలు ఇవ్వాలంటే, అందరికీ మంచి బళ్ళు పెట్టండి. వాటిలో వెనుకబడిన వర్గాలకు స్పెషల్ కోచింగ్లు పెట్టండి, వారికి ఫీజులు మినహాయించండి. కానీ, బరి లోకి దిగిన తరువాత మాత్రం అందరినీ సమానం గా చూడండి. ఉద్యోగాలలో, ప్రమోషన్లలో రిజర్వేషన్ అనేది స్పష్టం గా ఒక privilege. ఆర్ధిక స్తోమత లేని వారికి రిజర్వేషన్ ఇవ్వాలంటం కూడా సరి కాదు.ఆర్ధికం గా వెనుకబడిన వారికి ప్రభుత్వం సహాయం చేయగలిగితే చేయాలి..చేయలేకపోతె తమ పరిమితిని ఒప్పుకొని మెదలకుండా ఉండాలి. కలిసి ఒకే క్లాసు లో చదువుకొన్న పసిమనసుల లో ఈర్ష్యా ద్వేషాలను నింపి, కుల ద్వేషాన్నినింపే  ఒక సాధనం ఈ రిజర్వేషన్లు. స్వతంత్రం వచ్చినపుడు, అగ్రకులాలలో విధ్యాధికులకి, నిమ్న వర్ణాల పై సానుభూతి ఉండేది. కానీ ఇప్పటి రాజకీయమైపోయిన రిజర్వేషన్ల వలన, ఆ సానుభూతి ఆవిరైపోయింది.ప్రజాస్వామ్యం రాకముందు ఒక సాంస్కృతిక, సాంఘిక గుర్తింపు గా ఉన్న కులాలు, ప్రజాస్వామ్యమూ, ఎన్నికలూ వచ్చిన తరువాత రాజకీయమైపోయి, కుల స్పర్ధలూ, కుల పోటీలూ పెరిగిపోయాయి. ప్రజాస్వామ్యం యొక్క దిక్కుమాలిన ప్రభావాల్లో ఈ కులాల కుమ్ములాటలు ఒకటి.
సమాన అవకాశాలు కల్పించటమంటే, పరిస్థితులని సరిదిద్దటం. కానీ దీనికి కూడా ఒక పరిమితి ఉంది. ఒకే వర్గం లోని తక్కువ మార్కులు వచ్చిన మందమతులకి, బౌధ్ధికం గా వెనుక పడ్డారని , స్పెషల్ కోచింగ్లు పెట్టగలరా. అక్కడ ప్రభుత్వం కల్పించుకోకుండా, ప్రకృతి కలిపించిన అసమానతలను యాక్సెప్ట్ చేస్తోంది. చరిత్రా, సమాజం కల్పించిన అసమానతలను కొంతవరకూ సరిదిద్దవచ్చు. ప్రకృతి కల్పించిన అసమానతలను యాక్సెప్ట్ చేసినట్లుగానే, చరిత్రా, కాలమూ, సమాజమూ కల్పించిన అసమానతలను కూడా కొన్నిటిని వ్యవస్థ ఆమోదించక తప్పదు.

వివక్షా పూరిత వ్యవస్థ :
పాత వివక్షలను సరిదిద్దే క్రమం లో కొత్త వివక్షలను తెచ్చి పెట్టటం వ్యవస్థ కు తగదు. ఓ పల్లెటూళ్ళో ఉండే అగ్ర వర్ణ నిరుపేద కి వందలోపు రాంకు వచ్చినా మెడికల్ సీటు దొరకని పరిస్థితి మన వ్యవస్థ (రాజ్యాంగం, న్యాయ, శాసన వ్యవస్థ లు) సృష్టించిన వివక్ష కాదా?
కోటాలు పోవాలని మనం ఎంత కోరుకొన్నా అవి ఇప్పట్లో పోవు. మనకి కి ఉన్న గుంపుస్వామ్యం లో, మిగిలినది……. రిజర్వేషన్లు లేని వారందరూ ఏకమై వాటిని డిమాండ్ చేయటం. కానీ ఈ అగ్ర కులాలలో ఒక కులమంటే మరొకరికి పడదు. వీటిలోని పేద, మధ్య తరగతి వారు తమ కులం లోని డబ్బున్నవారినీ, సెలబ్రిటీలనూ మోసి మోసి , తమ తాతలు తాగిన నేతుల వాసనలు గుర్తు చేసుకొని, తరువాత మళ్ళీ వారిలో వారు కొట్టుకొని అలిసి పోతారు. గొప్ప పొజిషన్లలో ఉన్న వీరి లీడర్లు వీరి సపోర్ట్ ని(స్వకులప్రేమ  ని) granted గా తీసుకొని వీరిని ముంచుతారు.

డబ్బు, అధికారం:

అధికారమూ డబ్బూ అనేవి necessary evils. ఒక సంక్లిష్టమైన సమాజం నిర్ణయాలు తీసుకోవటానికీ, ఒక దిశ లో కదలటానికీ వ్యవస్థీకృత అధికారం చాలా ముఖ్యం. వ్యవస్థ లో అందరికీ సమాన అధికారం ఉన్నపుడు, అందరూ తలో దిశ లో వ్యవస్థ ని లాగుతారు. ఎవరి మాటా ఎవరూ వినరు. సమాజం ఎటువైపుకీ కదలక చెరువు లోని నీటిలా తయారై పాకుడు పడుతుంది. ప్రజాస్వామ్యం ఈ సమాన జనాల resultant wish  ప్రకారం ఒక దిశ లో నిర్ణయాలు తీసుకోవటానికి ఉపయోగపడుతుంది.  ఇక డబ్బు అనేది పరిమితంగా రోజువారీ లావా దేవీ లకు ఉపయోగించినపుడు దుష్ప్రభావాలను చూపించదు. కానీ డబ్బు ని డబ్బు పుట్టించటం కోసం ఉపయోగించినపుడు అనర్ధాలు మొదలవుతాయని మార్క్స్ మహాశయుడు మొత్తుకొన్నాడు. డబ్బూ పవరూ exchangeable (పాపులారిటీ కూడా), ఒక దానిని ఇంకోదానిగా convert చేసుకోవచ్చు.conversion rate ఏమిటనేది స్థల కాలను బట్టి ఉంటుంది.  డబ్బూ, పవరూ సామాజిక పరికరాలు (social instruments). ఏ పరికరాన్నైనా (ఉదా: తుపాకీ) మంచికీ వాడవచ్చు చెడుకీ వాడవచ్చు. డబ్బు నీ, పవర్ నీ పరిమితం గా సమాజం మేలు కోసం (ఈ మేలు అంటే ఏమిటి అంటే..అదో బ్రహ్మ పదార్ధం) వాడితే మంచి ఫలితాలు వస్తాయి, లేక పోతే చెడు ఫలితాలు వస్తాయి.

సాధికారికత:రిజర్వేషన్

సాధికారికత (empowerment)   అంటే వాస్తవ అధికారం(de facto power) లేని వారికి, దానిని చట్టం ద్వారా ఇచ్చి (de jure power), వారిని కాల క్రమం లో de facto power కల వారి గా మార్చటం. అంబేద్కరుడు మొదటి రిపబ్లిక్ దినోత్సవం రోజున, భారతీయ సమాజం లోని ఈ రాజకీయ సమానత కూ, సామాజిక సమానతకూ కూ ఉన్న వైరుధ్యం గురించి చాలా వా పోయాడు. నేను ఆయన మాటలను నా మాటలలో చెప్పాలంటే, ఆయన ఆ రోజుల్లో de jure power కీ de facto power కీ ఉన్న gap ని గూర్చి ఎలుగెత్తి చెప్పాడు. ఇంతకీ ఈ రెండు power లూ ఏమిటంటారా? ఇంత బధ్ధకం అయితే ఎలా. గూగులమ్మ కైనా కాస్త పని చెప్పండి.

రిజర్వేషన్ ఉన్న వారి కోటా లోంచీ లేని వారు తీసుకోకూడదు. కానీ రిజర్వేషన్లు లేని వారి కోటా లోంచీ ఉన్నవారు తీసుకోవచ్చు. అంటే దీర్ఘ కాలం లో de jure powers అయిన రిజర్వేషన్ ఉన్న వర్గాలు, de facto powers గా మారతాయి. నెమ్మది గా (కొన్ని దశాబ్ధాల తరువాత ప్రస్తుతం de facto powers అయిన రిజర్వేషన్ లేని వర్గాలు దిగజారి రిజర్వేషలు తీసుకోవాల్సిన పరిస్థితి రావచ్చు. అప్పుడు వీరికి రిజర్వేషలు ఇవ్వాలి. రిజర్వేషన్ల వలన ఇలా ఆధిపత్య వర్గాలు, సీ-సా తరహాలో alternate గా మారుతూ ఉంటాయి, తప్పితే సమానత్వం ఎప్పటికీ రాదు.

జనాభా నిష్పత్తి లో సీట్లను పంచవచ్చు. కానీ ప్రస్తుతం ఈ ప్రతిపాదనను, జనాభా నిష్పత్తి కంటే ఎక్కువ సీట్లు పొందుతున వర్గాలు తోసిపుచ్చుతాయి. ఎందుకంతే దీనివలన వారు సీట్లను కోల్పోవలసి వస్తుంది. అంతే కాక కొన్ని వర్గాలలో కొన్ని రంగాల పై పట్టు ఉండి ప్రతిభ కల వారు యావరేజ్ కంటే ఎక్కువ మంది ఉంటే, మొత్తం సమాజానికిఈ పధ్ధతి వలన నష్టం కలుగుతుంది. ఉదాహరణకు మార్వాడీ లకి వ్యాపార సంబంధమైన చదువు లో (కామర్స్) లో  వారిగి జనాభా నిష్పత్తి కంటే ఎక్కువ సీట్లు గెలుచుకొనే సత్తా ఉండవచ్చు. ఎప్పుడైతే జనాభా దామాషా లో సీట్లు పంచామో అప్పుడు మార్వాడీలే కాక మొత్తం సమాజం ప్రతిభావంతులైన వారిని కోల్పోతుంది (సీట్లు రాకపోవటం వలన).

అసమానత్వం మంచిది:
ఒక్కోసారి సమానత్వాన్ని పాటించక పోవటం మంచిదౌతుంది. ఉదాహరణకి గర్భిణి స్త్రీ ల కి ఉద్యోగాలలో 3 నెలల, “మాటర్నిటీ లీవ్ విత్ పే”, ఉంటుంది. పురుషులకి ఉందదు. ఇక్కడ సమానత్వం పేరుతో ఆడవారికి లీవ్ ఎగ్గొట్టటం కానీ, లేక మగవారికి మూడు నెలల లీవ్ ఇవ్వటం కానీ సరి కాదు. ఎందుకంటే ఆడవారికి ఉండే ప్రత్యేక శారీరక కారణాల వలన.